Journal Entry: Salitang Sampaloc

Narinig mo na bang magsalita ang mga astig ng Sampaloc, Maynila? Naalala ko ang sinabi ng tiyahin kong masungit na mga salitang kanto raw ang tawag doon. Ang mga salitang ito ay ginagamit ng mga siga at tambay sa kanto ng Sampaloc. Ang mga ito ay mga salitang hiram o pinaikli na binigyan ng bagong kahulugan. Kaya mga ‘tol, repapips, at mga bebot, pagtripan na natin ang mga salitang kanto ng Sampaloc.

Sino ba sa inyo, ni minsan sa buong buhay ninyo, ay hindi pa nakagamit o nakarinig man lang ng mga salitang kanto? Siguro karamihan sa atin, hindi man aaminin, ay may pagkakataong gumamit at nakarinig na ng mga salitang kanto ng Sampaloc. Halimbawa ay ang salitang “tsibog” na kadalasan ay naririnig at ginagamit din sa iba’t ibang kanto sa lungsod ng Maynila. Sa kapitirya ay minsan ko itong naririnig sa mga ibang mag-aaral kapag nagkakayayaan nang kumain, “Pare, tsibog na tayo!” Hanep pakinggan ‘di ba?

Sa kalye Sampaloc, sa lungsod Maynila, may mga ginagamit ang mga tambay na katutubong salitang kanto ng Sampaloc. Kapag ang mga ito ay narinig, maaring mataranta, mainis o maintriga ang taong nakarinig. Halimbawa, maaring ikagulat ng isang Atenistang taga-Dasma kapag narinig niya ang isang bagets na humihingi ng “tiktak” (pera) para makabili ng “tsitsarong tepok” (tsitsarong puro taba at laman) sa kanyang kuya para “makatsibog” (makakain) ng meryenda.

Maraming salitang kantong Sampaloc ang ginagamit sa pang-araw-araw na pag-uusap. Ang paggamit sa mga salitang ito ay iniaangkop sa sitwasyon. Sa mga pormal na pagsasalita at pagsusulat, hindi maaring gamitin ang mga salitang ito. Halimbawa, sa isang pormal na pagtitipon na kasama ang boss o guro, hindi mo maaaring sabihin, “Sir, “pan de bubog” (magarbong suot) ang “lonta” (pantalon) at “toga” (sapatos) mo ngayong gabi.”

May mga salitang galing Sampaloc na naging bahagi na rin ng ating salitang Pilipino. Ilan sa mga ito ay tulad ng salitang “rambol” (away), “upak” at “ombag” (suntukin o bubugin), “toma” (inuman sa isang pagdiriwang).

Ayos! Mga ‘tol, ito na ang mga salitang Sampaloc na natutunan ko sa mga “bitar” (eksperto) na mga tambay sa Sampaloc. Makapagpaalam na nga at makapagpasalamat para “makaiskiyerda” (makaalis) na sa kanilang “tarima” (teritoryo).